همواره در محافل و مجامع هنری کشور، به ویژه در مجامع تئاتری سخن از آن است که ما می بایست از تئاتر دنیا بیاموزیم تا بتوانیم تئاتری در سطح آنان داشته باشیم. علت اصلی این رویکرد آن است که تئاتر را هنری وارداتی و نشات گرفته از اروپا و غرب می دانند، بنابراین شایسته است که برای گسترش آن از جایی مدد گرفته شود که خاستگاه پیدایش و رشدش بوده است.
از سوی دیگر بنا به تعریفی که در اغلب کشورها از تئاتر وجود دارد این هنر، هنر پرداختن به انسان و کشف هزار توهای درونی او برای از بین بردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت او دانسته اند، از ارسطو که تئاتر را مسیری در جهت کاتارسیس (تهذیب نفس) می دانسته گرفته، تا معاصرانی همچون بکت و یونسکو که دغدغه شان نمایاندن وضعیت انسان معاصر بوده است. البته طبیعی است که تعریف ایشان بسته به شرایطی که در آن زندگی می کردند، دارای تفاوت هایی نیز هست، اما حقیقتی که به دنبالش بوده اند مشترک بوده و محور و مرکز ثقل آن، همان پرداختن به انسان و مکاشفه چیستی و کیستی اش بوده و هست.
پرداختن به انسان و شرایط محیطی او باعث می شود تا انسان زندگی و هستی خود را بکاود، بیابد و بفهمد و در نهایت با فهم خویش، جایگاهش را بشناسد. اگر چه بسترها و شرایطی لازم است تا منجر به یک اتفاق گردد، و اتفاقات باعث وقوع عکس العمل و حرکت در انسان گردد. اما همه بسترها، وقایع، کنش ها و واکنش ها و عناصر صوری و قابل رویت، مبتنی بر خصلت یا خصایل خیر (عشق، محبت، ایثار و...) و شر (حسد، شک، طمع و...) پایه ریزی شده و می شود تا این هنر، معنا یابد و ضمن آن که می بالد و رشد می کند، مخاطبان خود را هم به سمت بالندگی و شکوفایی سوق می دهد بنابراین آن چه که حقیقت این هنر است و باعث دوام و بقای آن می شود، وجود محتوا و درونمایه وموضوعاتی است که عناصر جلب و جذب مخاطب را به وجود می آورد. (مخاطبی که حیات و ممات تئاتر متکی به وجود آن است، صرفا برای رویت پوسته ظاهری و وقایع سطحی و فاقد معنا، به سراغ تئاتر نمی آید، بلکه چون تئاتر، هنر رویارویی بی واسطه با خویشتن خویش است، خود را به آن متمایل نشان می دهد. البته اگر چنین نشود، یعنی تئاتری وجود داشته باشد که فاقد عمق و لایه های ژرف باشد، ممکن است مخاطب را در وهله اول با خود همراه کند، اما بدون تردید چون باعث حرکت و تغییری در او نمی شود، دوامی ندارد و جای خود را به سرگرمی های بی تاثیر دیگر خواهد داد؛ یا آن که مجبور به تنزل است و بنابراین دیگر تئاتر نیست.)
سرزمین ما اگر چه میزبان میهمانی به نام تئاتر بوده و این هنر را به شکل واقعی خود از سایر ملل دریافت کرده و درواقع پذیرای تکنیک های لازم و متداول تئاتر بوده، اما به جهت فرهنگ غنی و عمیقی که داراست، میزبانی است که برای میهمان خود تنها شنونده نیست، بلکه با کمی تعمق و دقت در هستی و کیستی اش، می تواند گفتنی ها و آموختنی هایی نیز داشته باشد، و برای ذکر دلایلش باید گفت: فرهنگ ایرانی – اسلامی سرزمین ما، همواره بستر درک و گسترش معانی و مفاهیم انسان ساز و جهان شمولی همچون جوانمردی، محبت، ایثار، نوع دوستی و... بوده است؛ از مهم ترین منابع و اسنادی که صحت این مدعا را ثابت می کند می توان شاهنامه فردوسی، خمسه نظامی، گلستان و بوستان سعدی و... را نام برد که سرچشمه تمامی آن ها کتاب آسمانی قرآن می باشد.
شهین فرتوزی